BIOS A'dan Z'ye Resimli Görsel Anlatım

miyoru
İçindekiler



1. Bios Nedir ?

2. Temel Bilgiler

3. BIOS Sürümleri

4. BIOS’a Erişim

5. BIOS Ayarlarını Değiştirmek

6. BIOS Oturumunu Kapatmak

7. Açılış Aygıtı Önceliğini Belirlemek

8. USB 2.0 Desteğini Etkinleştirin

9. USB Aygıtlarla İlgili Sorunları Çözmek

10. Elektrik Kesintilerinden Sonra Bilgisayar Ne Yapsın?

11. Sisteminizin Sağlık Durumu

12. Fan Sorunlarıyla Mücadele

13. Sistem Çökmelerini Önlemek

14. Açılış Sırasında Power-on Self-Test (POST) Sonuçlarını Göster

15. Bilgisayarınızı İki Kat Hızlı Açın

16. Doğru Ekran Kartıyla Başlamak

17. Modası Geçmiş Ekran Kartı Ayarlarını İptal Edin

18. Doku Belleğini Kurun

19. Saat Hızı Ayarlarını Değiştirin

20. AGP Saat Hızını Arttırmak

21. AGP Voltaj Seviyesini Arttırın

22. İşlemci Önbelleklerini Etkinleştirin

23. Astarhackz.comstarhackz.comstarhackz.com Seçeneğini Açın

24. Burst Mode Ayarını Etkinleştirin

25. Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin

26. RAM Zamanlamalarını Değiştirin

27. RAS-to-CAS Gecikme Değerini Düşürün

28. CAS Gecikmesini Düşürün

29. Bellek Yükleme Zamanını Düşürün

30. Bir Sonraki Bellek Erişimi İçin Beklenilen Süreyi Kısaltın

31. Bellek Zamanlamalarını Okuyun

32. RAM Giriş Gerilimi Seviyesini Arttırın

33. Anakart Ses Yongasını Devre Dışı Bırakın

34. Oyun Girişini Devre Dışı Bırakın

35. Tümleşik LAN İşlevlerini Devre Dışı Bırakın

36. Gereksiz Girişleri Kapatın

37. Firewire Girişini İptal Edin

38. BIOS Güncelleme

39. Yeni BIOS’u Yüklemek

40. BIOS Sürümlerini Arşivlemek

41. Güncelleme Kurulumunu Deneyin

42. Güncelleme Disketi Hazırlamak

43. BIOS’u Disketten Güncelleyin

44. DOS Altında BIOS Güncellemesi

45. Yeni BIOS’un Yüklenmesi

46.BIOS Altın Kuralları






1. Bios Nedir?

Basic

Input Output System (Temel Giriş Çıkış Sistemi) veya diğer adıyla BIOS

anakartınızın üzerinde bulunan küçük bir EEPROM bellek üzerinde

bulunur. Bir çeşit sadece okunabilir bellek türüdür fakat doğru ayarlar

ve araçlar kullanıldığında üzerinde değişiklik yapılabilir. Bilgisayar

açılırken anakarta takılı olan işlemci ilk iş olarak BIOS üzerinde

bulunana yazılımı çalıştırır.



Eğer sisteminiz açılırken çok

yavaşlıyorsa, Windows çakılıyorsa veya bazı donanımlar sorun

çıkarıyorsa bunların nedeni büyük ihtimalle yanlış yapılmış BIOS

ayarlarıdır. Bu yazıda bilgisayarınızın daha hızlı ve daha iyi

çalışması için ayar kutusunu nasıl oynayabileceğinizi anlatacağız.



“Temel Bilgiler” başlığı altında BIOS hakkında gerekli olan temel

bilgileri vereceğiz. Burada BIOS’un ne olduğunu, ona nasıl

erişebileceğinizi ve ayarlar arasında güvenli bir şekilde nasıl

gezinebileceğinizi öğreneceksiniz. “Önemli Ayarlar” başlığında her

kullanıcının bilmesi gereken bazı önemli BIOS seçenekleri hakkında

bilgi vermeye çalışacağız. Deneyimli kullanıcılar isterlerse, gizli

seçeneklerin ve bunların nasıl etkinleştirileceği, bazı dar boğazların

nasıl giderilebileceği ve sisteme yük olan fazlıkların nasıl

temizlenebileceği gibi bilgilerin bulunduğu, “BIOS İnce Ayar” bölümüne

atlayabilirler.






2. Temel Bilgiler



İşlemci tarafından ilk çalıştırılan yazılım olarak BIOS, işlemciyi

anakart üzerinde bulunan diğer temel bileşenlerle tanıştırır ve BIOS

kodunun işi bittiğinde işlemcinin hangi yazılımı çalıştıracağını

söyler. Temel bir kural olarak BIOS, açılış aygıtı (bu aygıt disket,

CD-ROM, DVD veya sabit disk olabilir) üzerindeki açılış bölümüne (boot

sector) erişir. Açılış bölümü üzerinde bulunan bir çeşit açılış

yöneticisi çalışır ve bilgisayarın temel işletim sistemini (Windows

veya Linux gibi) yüklemeye başlar.



Açılış işlemi bittikten

sonra BIOS’un gündelik işlerinin bittiğini söylemek yanlış olur. Bir

bilgisayar üzerindeki donanımlara erişilmesi işlemlerinin çoğu işletim

sisteminin BIOS’a erişmesiyle başlar, daha sonra BIOS işletim sistemi

yerine hedef donanıma ulaşır.








3. BIOS Sürümleri




Her anakart, üzerinde bulunan bileşenleri düzgün çalıştırabilmesi için

kendine has bir BIOS’a sahiptir. BIOS yazılımlarının en çok kullanılan

temeli iki farklı biçime sahip olan Phoenix Awar BIOS’a dayanır. Bunun

dışında American Megatrends Inc. (AMI) BIOS’u kullanan bilgisayarlar

görmeniz de mümkündür.



BIOS menüsünün yapısı ve seçeneklerin

adlandırılması üreticiden üreticiye farklılıklar gösterebilir. Hatta

bir birinin devamı olan iki anakartın BIOS menüsü arasında da büyük ya

da küçük farklılıklar olabiliyor. Bu durum yüzünden bütün insanların

kullandığı bilgisayarlar için kesin BIOS kılavuzları yazamıyoruz. Yine

de Phoenix Award BIOS üzerinde aşağıdaki açıklamalara benzer seçenekler

bulmanız mümkün. Eğer bazı ayarları bilgisayarınızın BIOS menüsünde

bulamıyorsanız sinirlenmeyin - ilgili işlevi veya yeteneği

bilgisayarınızın BIOS’u desteklemiyor olabilir.






4. BIOS’a Erişim



Açılış sırasında BIOS, sisteminizde bulunan donanım bileşenlerini

denetlerken, kullanılabilir belleği sayarken ve sabit diskleri (diğer

depolama aygıtlarını da) bulurken klavyenizde bulunan özel bir tuşa

basarak BIOS ayar sayfasına erişebilirsiniz. Genellikle bu işlem [Del]

tuşuna basarak yapılır ancak [F2] gibi diğer tuşlar da olabilir. Açılış

sırasında ekranda beliren yazılara dikkat edin: Çoğu BIOS ekranın alt

taraflarında “” benzeri bir yazıyla ayarlara nasıl erişileceğini

gösterir. Eğer bütün yöntemleri deneyip yine de başarılı olamadıysanız

bilgisayarınızın veya anakartınızın kullanma kılavuzuna bakabilirsiniz.

Bilgisayar açılmaya başladığı anda bu tuşa bir ya da iki saniye

basmanız yeterli olacaktır.



Her şey olması gerektiği gibi

çalışırsa BIOS bellek miktarını saymayı bitirecek ve ana BIOS menüsünü

açacaktır. Eğer beklenilen ekran gelmediyse bilgisayarınızı yeniden

başlatıp farklı bir tuşu deneyebilirsiniz. Örneğin, pek çok taşınabilir

bilgisayar [F1] veya [Esc] tuşunu kullanır. Bazen de [F2], [F10] veya

[Alt+F1] tuşlarını denemek gerekebilir.






5. BIOS Ayarlarını Değiştirmek









BIOS yazılımı: Seçenekler arasında dolaşmak için ok tuşlarını kullanın,

istediğiniz menüye girmek için Giriş (Enter) tuşuna basın (Ekran

Görüntüsü A)



BIOS menüsündeki bir seçeneğe

ulaşmak için ok tuşlarıyla ekran görüntüsü A’da olduğu gibi istediğiniz

başlığı seçili hale getirin. Giriş (Enter) tuşuna bastığınızda bir alt

menü veya ekran görüntüsü B’de olduğu gibi seçenekler listesi karşınıza

gelir. Seçtiğiniz ayarla ilgili seçimi değiştirmek için artı [+] veya

eksi [-] tuşlarını kullanabilirsiniz, [Page Up] ve [Page Down] tuşları

da aynı işi göreceklerdir. Ana menü ekranından alt menülere erişebilmek

için bu yöntemi kullanabilirsiniz, bazı alt menülerin de altında

kendilerine ait alt menüler olabilir, istediğinizi ayara ulaşmak için

gittiği yere kadar gitmelisiniz.








Alt Menüleri açmak: Pek çok seçenek [+] veya [-] tuşlarına basılarak

değiştirilebilir. Bazı ayarlarda ise resimde görüldüğü üzere menü

içinde gezinerek seçenekler arasında seçim yapmak gerekebilir. Ekran

görüntüsü B.



Kısa bir açıklama yazarsak tipik bir BIOS yazılımı aşağıdaki menüleri içerir:



* “Main” veya “Standard CMOS Setup” menüsünden tarih, saat ve sabit disk ayarlarına ulaşabilirsiniz.



* “BIOS Features Setup” menüsünden her çeşitten genel seçeneklere ulaşabilirsiniz.



* “Integrated Peripherals” menüsünden arayüzlere ve yardımcı sistem işlevleriyle ilgili ayarlara ulaşabilirsiniz.



* “Power Management Setup” menüsünden enerji tasarrufu ve güç yönetimi işlevlerine ulaşabilirsiniz.



* “PnP/PCI Configurations” menüsünden hangi kesmelerin (IRQ) hangi PCI

genişleme kartlarına ayrılacağını seçebilirsiniz. Eğer bu seçenekleri

veya benzerlerini yukarıda anlatıldığı gibi ana menüde bulamadıysanız

“Advanced” menüsü altında bulma şansınız yüksektir.



*

“Hardware Monitor” menüsü algılayıcılardan gelen işlemci sıcaklığı veya

fan hızları gibi değerleri gösterir. Bu değerler genellikle işlemci

soğutucusu ve sistem fanı içindir ama bazı durumlarda güç kaynağının

fanı veya diğer fanlarla ilgili bilgi de içerebilir.



* “Load

Setup Defaults” seçeneği bütün ayarları fabrika ayarlarına geri

döndürür ve yaptığınız bütün değişiklikleri siler. Yanlış ayarlar

yaptığınızda ve sistem bu yüzden kilitlenmeler yaşadığında bu ayar çok

işe yarayabilir.







6. BIOS Oturumunu Kapatmak



BIOS yazılımıyla işiniz bittiğinde [F10] tuşuna basarak veya ana

menüden “Save & Exit Setup” seçeneğine gelerek kapatma ekranını

açabilirsiniz. Bazı durumlarda önce “Exit” seçeneğini sonradan “Exit

& Save Changes” alt seçeneğini seçmeniz gerekebilir. Daha sonra [Y]

veya [N] tuşlarından birine basarak ayarları kaydedip çıkabilirsiniz

veya seçiminizi iptal edebilirsiniz.



Önemli Ayarlar



Birazdan anlatacaklarımız, bilgisayarınızın açılış aygıtı sıralamasını

nasıl değiştireceğinizi, bilgisayarınızı fare üzerinden veya klavyeden

bir tuşa basarak nasıl açabileceğinizi, USB 2.0 desteğini nasıl

etkinleştirebileceğinizi ve fanlarda bir sorun olduğunda sistemin nasıl

davranacağı gibi çok çeşitli temel BIOS ayarlarını içeriyor.







7. Açılış Aygıtı Önceliğini Belirlemek







Açılışta disket sürücüsünü atlamak: Ekran görüntüsü C’de gösterildiği gibi sabit diski birinci açılış aygıtı olarak ayarlayın.



Pek çok bilgisayar sistemi başlatırken önce disket sürücüsünü tarar. Bu

durum değerli zamanınızın kaybolmasına ve olası açılış bölümü (boot

sector) virüsü sorunlarına neden olur. Ayrıca kabul edelim ki günümüzde

disket sürücü kullanarak sistemi başlatmak son derece zor karşılaşılan

bir durum. BIOS’a sistem açılırken disket sürücüye bakarak zaman

kaybetmemesini söylemek açılış sürecini kısaltır.



BIOS

yazılımı, açılış aygıtlarını ve hangi sıralamaya göre hareket

edileceğini belirleyebilmenizi sağlar. Aşağıdaki ayar açılış sırasında

sistemin disket sürücüye bakmamasını sağlastarhackz.comstarhackz.comstarhackz.comstarha ckz.comstarhackz.com hem süreci biraz

hızlandırır hem de güvenliği biraz olsun arttırır.



İşte

yapmanız gereken ayarlar: Öncelikle “Advanced BIOS Features, Boot

Sequence” seçeneğine gidin ve “1st Boot Device” ayarını ekran görüntüsü

C’de görüldüğü gibi disket sürücüden sabit diske getirin, sabit disk

“HDD-0″ olarak adlandırılabilir. Bu ayar bilgisayarın açılırken sağa

sola sapmadan doğrudan sabit diskin açılış bölümüne bakmasını sağlar.



Bu değişiklikle birlikte bilgisayar işletim sistemini öncelikle disket

sürücüsünde aramaz fakat hala sisteminize bir disket sürücüsü takılı

olup olmadığını denetler, bu da zaman kaybına neden olur. Bu denetimi

önlemek için “Boot Up Floppy Seek” seçeneğini geçersiz “Disabled” hale

getirmeniz gerekir.





6. Bilgisayarın Açılışını Hızlandırın



Bu ayarın kötü yanı bilgisayarınız her açılışta yani sabit disk veya

diğer depolama aygıtları takıldı mı diye inceleme yapmaz. Böylece

sistem açılışı hızlanmış olur.



Eğer sisteminize sıklıkla

sabit disk gibi bileşenler eklemiyorsanız her bir sürücü arama zamanını

sıfıra getirin. “Main” menü altında “Timeout” seçeneğini “0″ olarak

ayarlayın.





8. USB 2.0 Desteğini Etkinleştirin



USB: Hizmet Paketi 2 yüklü Windows XP kullanıcıları “USB 2.0

Controller” seçeneğini ekran görüntüsü E’de görüldüğü gibi etkin hale

getirebilirler.



Pek çok anakartta “USB Controller”

seçeneği sadece USB 1.1 etkin olacak şekilde ayarlanmıştır. Bu durumun

temel nedeni Windows XP’nin kendisidir, eski sürüm Hizmet Paketleri

(Service Pack) USB 2.0 desteği sunmazlar. Aşağıdaki BIOS ayarı bu

desteği açabilmenize olanak sağlar.



Bunu yapmak için ilgili

seçeneği “Enabled” veya “V1.1+V2.0″ şeklinde ayarlamanız gerekir. Bu

seçeneği kullanmak için Windows XP’nize en azından Hizmet Paketi 1′in

kurulmuş olması gerekir.





9. USB Aygıtlarla İlgili Sorunları Çözmek



Bazı bellek çubukları, flaş sürücüler, bellek çubuğu işlevi olan ***

çalıcılar ve USB sabit diskler elektriği USB aracılığıyla alırlar. Eğer

yeterli güç verilemezse alet çalışmayabilir. Bu yüzden USB arayüzünün

takılı olan aygıtlara yeterli miktarda güç sağlayabildiğinden emin

olmalısınız.



BIOS ayarları arasında “USB 2.0 HS Reference

Voltage” isminde bir seçenek olup olmadığına bakın. Eğer böyle bir ayar

varsa karşısındaki seneği “Low” veya “Medium” yerine “High” veya

“Maximum” olarak değiştirin.





10. Elektrik Kesintilerinden Sonra Bilgisayar Ne Yapsın?



“Power Management” menüsü altında elektrik kesintilerinden sonra

bilgisayarın nasıl bir tepki vereceğini ayarlayan bir seçenek vardır.

“AC Power Loss Restart” veya “Restore on AC Power Loss” seçenekleri

sayesinde elektrik kesilmesi gibi beklenmeyen bir nedenle sistem

kapandığında bilgisayarın ne yapacağını belirleyebiliyorsunuz.

“Previous State” veya “Last State” seçeneği bilgisayarı elektik

kesilmeden önceki konumuna geri getirir. Yani sistem açıksa tekrar

açılır kapalıysa kapalı kalır.





11. Sisteminizin Sağlık Durumu



BIOS, bilgisayarınızın işlevsel sağlığı hakkında bilgiler ve çeşitli

ayarlar sunabilir. Bu araçlar sayesinde, işlemci, fanlar, güç kaynağı

ve sabit diskler gibi hayati sistem bileşenlerini gerçek zamanlı olarak

izleyebilirsiniz. Örneğin, işlemci sıcaklığı alarmı sayesinde

sisteminizin fazla ısınmasını engelleyebilir hatta gerekirse acil durum

kapatma işlemini gerçekleştirmesini sağlayabilirsiniz.



“Health” veya “H/W Control” menülerinden sisteminizdeki bileşenlere

giden voltajı ve bu bileşenlerin sıcaklıklarını takip edebilirsiniz.

Çoğu BIOS en azından işlemci ve kasa sıcaklıklarını gösterirken

diğerleri sabit diskler ve anakartlarla ilgili daha ayrıntılı bilgiler

sunabilir. Aynı şekilde işlemci ve sistem fanına dönüş hızını da bu

menüden görebilirsiniz.





12. Fan Sorunlarıyla Mücadele



Eğerbilgisayarınız açılmıyorsa bunun nedenlerinden birisi işlemci fanının

çok yavaş dönmesi veya hiç dönmemesi olabilir. Bu durum özellikle

sıcaklık denetimli soğutucularda okunan sıcaklık değerleri çok düşükse

olabiliyor ve böyle bir durumla karşılaşan BIOS fanlarla ilgili bir

sorun olduğunu düşünüyor. Bu yüzden şimdi anlatacağımız BIOS numarası

işinize yarayabilir.



“CPU Fan Failure Warning” isimli

seçeneği “Disabled” olarak ayarlayın. Bu işlevi etkisiz hale

getirdiğiniz bilgisayarınız yavaş çalışan bir fan olsa da açılacaktır.

Tabi ki bu ayarın varsayılan değeri “Enabled” (etkin) olduğundan

sistemi yeni kurduysanız BIOS’a erişemeyebilirsiniz. Eğer böyle bir

durumla karşılaşırsanız geçici olarak her zaman sabit hızda dönen eski

tip bir işlemci soğutucusunu takıp BIOS’tan az önce belirttiğimiz ayarı

yapabilirsiniz.





13. Sistem Çökmelerini Önlemek



Artık çoğu sabit disk sürücünün bozulacağını önceden algılayabilen

sistemlerle donatılmış olarak geliyor ve bunu BIOS ekranında size

iletiyor. Bu özelliğe “Self Monitoring And Reporting Technology”

(SMART) adı veriliyor. BIOS’ta bulunan “HDD SMART Capability”

özelliğini etkin hale getirdiğinizde sistem, Norton System Works veya

çok tanınan bedava bir yazılım olan SpeedFan gibi yazılımlara uyarı

iletisi gönderebiliyor. Bu yazılımda depolama aygıtınızın durumuna göre

size bilgi veriyor, böylece olası arızaları önceden haber alarak

gerekli yedekleme işlemlerini yapabiliyorsunuz.




14. Eski Tarayıcı Ve Yazıcıları Kullanmak







Paralel Giriş: “ECP+EPP” en hızlı paralel haberleşme şeklidir (Ekran Görüntüsü F)



Bilgisayarınızın paralel arayüzü normalde tek yönlü iletişime izin

vermek üzere ayarlanmıştır. Bu seçenek neredeyse bütün aygıtlar için

çalışır fakat veri aktarım hızını düşüktür (100 kbps). Şimdi

anlatacağımız ayarı uygulastarhackz.comstarhackz.comstarhackz.comstarh ackz.comstarhackz.com paralel girişinizin veri aktarım hızını

1 Mbps değerine çıkarabilirsiniz.



Yapmanız gereken “ECP”

(Extended Capability Port) veya “EPP” (Enhanced Parallel Port)

özelliklerinden birini etkin hale getirmek. Çoğu BIOS yazılımında her

iki özelliği tek bir seçenek halinde görebilirsiniz “ECP/EPP”.



Uyarı: Eğer bir yazıcı ve tarayıcı aynı paralel girişi paylaşıyorsa

Ekran Görüntüsü F’de görülen aygıt çakışması veya sorunuyla

karşılaşabilirsiniz. Eğer yüksek veri aktarım hızını korumak

istiyorsanız sisteminize PCI genişleme yuvasına takılan fazladan bir

paralel giriş eklemeyi düşünebilirsiniz veya aygıtlardan birisini başka

bir haberleşme arayüzüne aktarabilirsiniz. Örneğin USB’yi paralele

dönüştüren bir çeviriciyle her iki aygıtı aynı anda kullanabilirsiniz.




BIOS İnce Ayar



Bu bölümde hırslı kullanıcılar, sistem açılışını nasıl en hızlı şekilde

yapabileceklerini, ekran kartlarını nasıl hızlandırabileceklerini,

işlemcilerinin gücünü nasıl son noktaya kadar kullanabileceklerini,

yongaseti ayarları üzerinde nasıl oynayabileceklerini ve belleklerinden

en iyi başarımı nasıl elde edebileceklerini öğrenebilirler.




14. Açılış Sırasında Power-on Self-Test (POST) Sonuçlarını Göster



Bilgisayarınız açılırken, ne olup bittiğini görmek yerine genellikle

üreticinin renkli logosunu görürsünüz. Şirin resimler görmek yerine

bilgisayarınızın açılırken yaptığı testlerin sonucunu görebilirsiniz

(veya görmelisiniz).



İşte bunu yapmanın yolu. “Advanced BIOS

Features” menüsünün altında bulunan “Full Screen LOGO Display”

seçeneğini “Disabled” olarak ayarlayın. Bu ayardan sonra sisteminiz

açılırken yaptığı bütün sınamaların sonuçlarını ekranda gösterecektir.





15. Bilgisayarınızı İki Kat Hızlı Açın



Bu ayar sayesinde bilgisayarınızın açılırken çeşitli bileşenleri

incelemesini atlatabilirsiniz. Örneğin, takılı olan bellek miktarına üç

kere yerine sadece bir kere bakılır; böylece bilgisayarınız neredeyse

iki kat daha hızlı açılabilir. “Advanced” veya “Advanced BIOS Features”

menüsünden “Quick Power On Self Test” veya “Quick Boot” seçeneğini

“Enabled” olarak ayarlayın.




Uyarı: Bu ayarı yaptıktan sonra

donanım sorunlarıyla karşılaşırsanız BIOS ekranına geri dönüp aynı

seçeneği “Disabled” olarak ayarlastarhackz.comstarhackz.comstarhackz.comstarh ackz.comstarhackz.com sorunun tam olarak nereden

kaynaklandığını bulabilirsiniz.




16. Doğru Ekran Kartıyla Başlamak



Bilgisayar her açıldığında BIOS hangi ekran kartını kullanacağını

anlamaya çalışır ancak buna gerek yok çünkü siz zaten biliyorsunuz!



“Init Display First” menü seçeneğine gelin veya bu seçenek BIOS tipine

göre “Primary VGA BIOS” ya da “VGA Boot From” şeklinde de olabilir. AGP

ekran kartı kullanıyorsanız “AGP” seçeneğini ayarlayın. Eğer sisteminiz

yeniyse ve PCI Express arayüzüne sahipse AGP yerine burada “PEG

Port/Graphic Adapter Priority” gibi bir seçenek görüyor olmalısınız.




17. Modası Geçmiş Ekran Kartı Ayarlarını İptal Edin



BIOS Cacheable: Bu seçenek başarımı sadece MS-DOS çalışırken arttırır (Ekran Görüntüsü G).



“Video RAM Cachable” ve “Video BIOS Cachable” gibi ayarlar sadece eski

tip DOS kullanan sistemlerde başarımı arttırır, Windows’la hiç bir

ilgileri yoktur. O zaman neden işi karıştıralım ki?



Buayarların her ikisini de “Disabled” olarak ayarlayın. Bu ayarları

yaparken karşınıza “VGA Palette Snoop” gibi bir seçenek gelirse onu da

etkisiz hale getirin. Aynı şekilde “System BIOS Cacheable” seçeneğini

de güvenle iptal edebilirsiniz (Ekran Görüntüsü G) - artık her hangi

bir başarım artışı sağlamadığı gibi bazı durumlarda sistemin

kararlılığını da bozabiliyor.




18. Doku Belleğini Kurun



“Graphics Aperture Size” seçeneği (”AGP Aperture Size” şeklinde de

olabilir) temelde AGP ekran kartlarının dokuları yaratımlarken belleği

daha verimli kullanabilmeleri için tasarlanmıştı. Günümüzde çoğu ekran

kartının 128 MB hatta 256 MB tümleşik bellekleri olduğunu düşünürsek bu

seçeneğin de modasının geçtiğini açıkça görebiliriz. Ayrıca artık

görüntü bellekleri normal sistem belleklerinden daha hızlı

çalışıyorlar. Eskiden sıkça duyulan, “Graphics Aperture Size”

seçeneğini sistem belleğinizin yarısı olacak şekilde ayarlayın kuralı

geçmişte kaldı bunun yerine doku belleğini uygun bir değerde tutmak

daha mantıklı.



Bu seçeneği “128″ veya “64″ olarak ayarlayın.





19. Saat Hızı Ayarlarını Değiştirin



Bu ayarı yaptığınız zaman FSB hızaşırtması yaparken AGP ekran kartlarının yaşadığı sorunlardan kurtulabilirsiniz.



“AGPCLK/CPUCLK” (”AGP Clock” şeklinde de olabilir) ayarı üreticisi

tarafından hızaşırtma imkanı sunulan anakartlarda bulunur. Eğer böyle

bir seçenek varsa “Fix” olarak ayarlayın. Böylece FSB hızını

arttırırken aynı zamanda AGP hızını da arttırmamış oluyorsunuz. “1/1″

seçeneği ekran kartınızın FSB ile aynı hızda çalışacağını gösterir. Bu

ayarı “2/3″ yaparsanız AGP saat hızını FSB saat hızının 2/3 olarak

ayarlarsınız yani FSB 100 MHz çalışıyorsa AGP 66 MHz olarak çalışır.





20. AGP Saat Hızını Arttırmak







AGP saat hızını arttırmak başarımı yükseltir fakat bazı sorunlar yaşayabilirsiniz - Ekran Görüntüsü H.



Bazı anakartlar AGP saat hızını arttırmanıza izin verir. “AGP

Frequency” seçeneğinden tempoyu küçük adımlarla arttırın (Ekran

Görüntüsü H) ve her seferinde bilgisayarınızı yeniden başlatın. Her

ayarı bir çeşit 3B oyunla deneyin ve sistemin kararlı olduğundan emin

olun. Bu işlemleri sistem de kararsızlık emareleri görülene kadar

tekrar edin. Böylece en kararlı ve en hızlı ayarda sistemi

çalıştırabilirsiniz.





21. AGP Voltaj Seviyesini Arttırın



Yükseksaat hızları aynı zamanda daha yüksek güç tüketimine neden olur.

Aşağıdaki ayarları uygulastarhackz.comstarhackz.comstarhackz.comstarh ackz.comstarhackz.com ekran kartınıza daha fazla güç gitmesini

sağlayabilirsiniz.



“AGP Voltage” seçeneği giriş gerilimini

0.1 Volt aralıklarla değiştirmenizi sağlar. Bu değişiklikleri AGP

hızını arttırdıktan sonra sistem kararsız duruma düşerse uygulayın.





Uyarı: Bazı durumlarda voltajı yüksek değerlere ayarlamak ekran kartına

zarar verebilir. Giriş voltajını daha yüksek değerlere ayarladığınızda

her hangi bir etkisi olmuyorsa eski düşük değere getirmeyi unutmayın ve

sistemi tekrar kararlı çalışır hale getirebilmek için AGP saat hızını

biraz düşürün.





22. İşlemci Önbelleklerini Etkinleştirin



Alt İşlemci önbelleklerini (Level 1,2 veya 3) etkin hale getirmek önemli başarım artışları sağlar (Ekran görüntüsü I).



İşlemciler anakart üzerinde bulunan diğer parçalardan belirgin bir

şekilde daha hızlı çalışırlar. İşlemleri hızlandırmak, işlemci ile

sistem belleği arasında bulunan ve daha hızlı çalışan işlemci önbelleği

sayesinde mümkün olur.



Seviye 1 (L1) önbellek çok küçüktür

fakat işlemci çekirdeğinin üzerinde bulunur ve hızlı bir geçici veri

depolama alanı sağlar. Seviye 2 (L2) önbellek çok daha büyüktür ve

bütün yazılımsal elemanları depolayabilir, işlemci isteği geldiğinde

gerekli olan veri bu önbelleğin üzerinde bulunuyorsa asıl sistem

belleğinden bulunup getirilmesinden çok daha hızlı bir şekilde

işlemciye sunulabilir. İşlemciye tümleşik L2 ve harici L3 önbelleği

bulunan sistemlerde (neredeyse hepsinde var) bu ayarları etkin hale

getirmenizi şiddetle tavsiye ederiz (Ekran Görüntüsü I).





23. Astarhackz.comstarhackz.comstarhackz.com Seçeneğini Açın



Yongasetleri genellikle kuzeyköprüsü ve güneyköprüsü olarak

adlandırılan iki ana bölümden oluşur. Bu iki bölüm işlemci, bellek,

genişleme kartları ve diğer çevresel donanımlar arasındaki veri akışını

sağlarlar. Aşağıda belirttiğimiz ayar daha fazla kesme isteği

kullanılabilmesinin ve de daha fazla aygıt bağlanabilmesinin yolunu

açar. Kullanılabilir kesmelerin (interrupt) sayısı 16′dan 24′e çıkar.

Ek olarak kesme kullanımı gözle görülür şekilde daha esnek hale gelir

böylece çeşitli işlemler yapılırken zaman kazanılmış olur.



Yapmanız gereken sadece “Advanced BIOS Features” menüsü altında bulunan “Astarhackz.comstarhackz.comstarhackz.com Mode” seçeneğini “Enabled” olarak ayarlamak.




24. Burst Mode Ayarını Etkinleştirin



Sabit disklere, PCI kartlara ve belleğe erişim “Burst Mode” etkinken

çok daha hızlı gerçekleşir. Bu kip açıkken aygıtlar arasında veri

aktarımı çok hızlı olur çünkü çoklu veri aktarımları kurulabilir veya

her bir işlem ayrı ayrı onaylanacağına tek bir onaylama paketiyle

işlemler tamamlanır.



BIOS menüleri arasında gezinirken “Burst

Mode” seçeneğini gördüğünüz yerde “Enable” olarak ayarlayın. Böyle bir

değişikliği yaptıktan sonra sisteminizin kararlı çalıştığından emin

olun.



Uyarı: Pek çok PCI kart “PCI Dynamic Bursting” seçeneği “Enabled” olarak ayarlandığında düzgün çalışmaz.




25. Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin







Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin: Bu seçenek sayesinde sabit disk erişimi hılanır (Ekran Görüntüsü J).



Bu BIOS ayarı Windows’a okuma ve yazma işlemleri sırasında daha hızlı

DMA (Direct Memory Access) kipini kullanmasını söyler. DMA kipi sabit

diskin veriyi işlemciye göndermeden belleğe yazabilmesini sağlar. Bu

sayede sabit diskte bulunan veriye erişim hızlandırılmış ve çok değerli

olan işlemci gücü daha az kullanılmış olur.



“Integrated

Peripherals” menüsü altında “PCI IDE BusMaster” seçeneği varsa Ekran

Görüntüsü J’de görüldüğü gibi “Enabled” olarak ayarlayın. Bu seçeneği

etkin hale getirdikten sonra Windows altında “Başlat, Denetim Masası,

Sistem” ayarlarından Donanım sekmesi altında Aygıt Yöneticisi tuşuna

basın. “IDE ATA/ATAPI Denetleyiciler” alt başlığını bulun. “Birincil

IDE Kanalı” başlığına çift tıklayın ve açılan pencereden “Gelişmiş

Ayarlar” sekmesine gidin. Burada bulunan bilgiler arasında “Aktarım

Kipi” gibi bir başlık göreceksiniz. Bunun karşısında “Ultra DMA Mode”

gibi bir şey yazdığından emin olun. Sabit diskler genellikle “Ultra DMA

Mode 5″ desteklerken CD ve DVD sürücüler “Ultra DMA Mode 2″ destekler.




26. RAM Zamanlamalarını Değiştirin







Azaltılmış gecikmeler: Bu ayar sadece yüksek kaliteli bellek birimleri

için çalışır fakat bir kere bu ayarı çalışır hale getirebilirseniz

büyük farklar görebilirsiniz (Ekran Görüntüsü K).



Bütün SDRAM ve DDR bellek birimleri, bellek zamanlama değerlerini

içeren SPD (Serial Presence Detect) adlı yongaya sahiptirler. RAM

üreticileri SPD değerlerini kararlı bir sistem sağlamak üzere

ayarlarlar. Ancak çoğu zaman daha üst seviye zamanlama değerlerini

denemek işe yarar ve bu sayede sistem başarımını %10 kadar arttırmak

mümkün olabilir.



Bu iş için “System Performance”, “Memory

Timings” veya “Configure DRAM Timing” gibi bir ayar menüsünü BIOS’ta

bulunuyor olması lazım. Genel kural olarak bu ayarın varsayılan değeri

“By SPD” şeklindedir. Bu ayar, bilgisayara, doğru zamanlamaları bellek

birimi üzerindeki yongadan okumasını söyler ve belleğe erişmek için

bundan sonra belirtilen ayarları kullanır.



Sisteminin

kendiliğinden gelen ayarlarını kullanmak istemeyenler “Disabled” veya

“User Defined” seçeneklerinden birini seçip (ekran görüntüsü K)

birazdan anlatacağımız uyarıları dikkate alarak istedikleri ayarları

yapabilirler.



27. RAS-to-CAS Gecikme Değerini Düşürün



Sistem belleğini iki boyutlu bir tablo olarak düşünerek kolayca nasıl

çalıştığını anlayabiliriz. Veriye ulaşabilmek için öncelikle hangi

satırda olduğunu sonra da hangi kolonda olduğunu bulmak için sırasıyla

Row Adress Strobe (RAS) ve Column Address Strobe (CAS) işlemleri

gerçekleştirilir. Belleğin doğru adresine ulaşıldığından emin olabilmek

için RAS ve CAS sinyalleri arasında ufak bir gecikme süresine gerek

duyulur. Bu RAS-to-CAS gecikmesi normalde bir veya iki saat turudur

(clock cycle).



“SDRAM RAS to CAS Delay” seçeneği tam olarak

RAS sinyali ile CAS sinyali arasında ne kadar saat turu olacağını

ayarlamanıza yarıyor. Genellikle ayarlar 2 en hızlı olmak üzere 2 ile 5

arasında değişiyor. Bu değeri her seferinde bir saat turu olacak

şekilde azaltmaya başlayın ve her seferinde sistemin kararlılığını

deneyin. Belleğiniz ne kadar kaliteliyse bu değeri daha fazla

küçültebilirsiniz demektir.




28. CAS Gecikmesini Düşürün



Bellek erişimi söz konusu olduğunda belleğin doğru adresteki veriye

ulaşması için bir miktar süre gerekir ve buna gecikme denir. Bir bellek

hücresi için bu aralık 2T iki saat turu, 3T üç saat turu vb şeklinde

isimlendirilir. “SDRAM CAS Latency” seçeneği için küçük bir değer daha

yüksek başarım anlamına gelir.



“SDRAM CAS Latency” seçeneği

için en doğru ve uygun değer genellikle belleğin üzerindeki etikette

veya üzerine kazınmış olarak yazar. Düşük fiyatlı ürünler için tipik

değer 3T veya 2.5T’dir. Bu seçeneği 2.5T veya 2T olarak değiştirin ve

sisteminizin kararlı çalışıp çalışmadığına bakın. Bazı üreticiler 2T

destekleyen belleklerinin daha yüksek saat hızlarını desteklediklerini

belirtiyorlar. Eğer CAS gecikme süresini düşürmek işe yaradıysa aynı

zamanda “Memory Frequency” seçeneği altından bellek saat hızını da

arttırmayı deneyebilirsiniz.




Uyarı: Her seferinde sadece bir

değişiklik yapın, daha sonra sistemi yeniden başlatın ve bir deney

yazılımı (benchmark) çalıştırarak yaptığı etkiyi gözleyin. Bu sayede

ortaya çıkan bir kararsızlık durumunda hangi ayarda sorun olduğunu

kolayca anlayıp eski haline getirebilirsiniz.




29. Bellek Yükleme Zamanını Düşürün



Doğru ayarları yaptığınızda bellek hücreleri çalışmaları için gereken

elektrik yükünü daha hızlı alırlar. “SDRAM RAS Precharge Delay”

seçeneği tam olarak bu zamanı ayarlamaya yarıyor. “2″ gibi düşük

değerler hızı arttırırken daha yüksek değerler daha kararlı bir sisteme

sahip olmanızı sağlıyor. Her seferinde bir saat turu azaltarak sistemi

yeniden başlatın ve sistemin kararlı olduğundan emin olun.



30. Bir Sonraki Bellek Erişimi İçin Beklenilen Süreyi Kısaltın



“SDRAM Active Precharge Delay” seçeneği de saat turları olarak

ayarlanıyor ve ardışık bellek erişimleri arasında geçmesi gereken

süreyi belirliyor. Yani bu değer ne kadar düşük olursa sistem başarımı

o kadar artıyor.



Bu değer için genel kabul: Active Precharge

Delay = CAS-Latency + RAS Precharge Delay + 2 (güvenlik için fazladan

ekleniyor). Her zaman olduğu gibi bu ayar için de her seferinde bir

düşük değeri seçerek sistemin düzgün çalıştığından emin olun. Sistem

kararlılığını koruyamadığı zaman bu ayarı bir yüksek değere getirin ve

bırakın.




31. Bellek Zamanlamalarını Okuyun







RAM Zamanlamaları (Timings): Ayarlar üzerinde adım adım yapılan

değişiklikler RAM başarımınızın artmasını sağlar (Ekran Görüntüsü L).



27 ile 30 arasında anlattığımız maddelerdeki ayarlar genellikle

belleğin üzerinde yazılıdır. “2.5-4-4-8″ gibi bir sıra rakam

ayarlamanız gereken saat turlarını gösterir: 2.5 tur CAS, RAS to CAS

Delay 4 tur, RAS Precharge Delay 4 tur ve Active Precharge Delay 8 tur.

Bu ayarlar o bellek birimi için belirtilen saat hızında üreticinin

önerdiği ayarlardır. Daha düşük değerler de çalışabilir fakat aynı

zamanda sistem çakılmalarına da neden olabilir. Başarımı arttırmak için

bu değerleri adım adım her seferinde bir tanesinde değişiklik olacak

şekilde düşürün ve her seferinde sistemin kararlı çalıştığından emin

olun (Ekran Görüntüsü L).




32. RAM Giriş Gerilimi Seviyesini Arttırın




Bellekler daha hızlı çalıştığında daha fazla voltaja gereksinim

duyarlar. Bu yüzden saat hızı artışlarını dengelemek için gerilimi

(voltage) arttırmanız gerekir.



“DDR Reference Voltage”

seçeneği gerilim seviyesini 0.1 volt aralıklarla değiştirmenize izin

verir. Bu değeri arttırmak sadece zamanlama değerlerini düşürdüyseniz

veya daha yüksek bellek saat hızları seçtiyseniz ve sistem

çakılmalarıyla karşılaştıysanız gerekli olabilir.




Uyarı: Giriş gerilimini çok yüksek değerlere ayarlamak bazı durumlarda bellek birimlerinize zarar verebilir!



33. Anakart Ses Yongasını Devre Dışı Bırakın







Gereksiz yüklerden kurtulun: Anakartın ses yongası gibi kullanmadığınız işlevleri kapatın (Ekran görüntüsü M).



Anakart üzerinde gelen ses yongasının hiç kullanılmadığı durumlar

olabilir. Eğer PCI ses kartınız varsa veya bilgisayarınızın ses

özelliklerini hiç kullanmıyorsanız anakart üzerinde bulunan ses

yongasını devre dışı bırakabilirsiniz. Bu sayede sistem başarımınız ve

güvenliğiniz bir miktar daha arttırılmış olur.



“Integrated Peripherals” menüsünde “AC97 Audio Select” seçeneğini “Disabled” olarak ayarlayın (ekran görüntüsü M).




34. Oyun Girişini Devre Dışı Bırakın



Sadece eski tip oyun çubuğu (joystick) veya oyun girişinden MIDI

arayüzü bağlayanlar bu bağlantıya iki I/O girişi ve IRQ ayırmak

isteyeceklerdir (Eğer yeni oyun çubuğunuz varsa zaten USB arabirimi

kullanıyordur). Bu sınıflandırmaya girmeyen bütün kullanıcılar gönül

rahatlığıyla bu girişi iptal edebilirler.



İşte nasıl yapılacağı: “Integrated Peripherals” menüsünden “Game Port” seçeneği “Disabled” olarak ayarlayın.




35. Tümleşik LAN İşlevlerini Devre Dışı Bırakın




Bazı anakartlar iki ağ arayüzüyle donatılmış olarak geliyorlar ancak

genellikle kullanıcılar sadece bir tanesine ihtiyaç duyuyorlar yani

diğerini kapatabilirler. Bu sayede sistem başarımı ve kararlılığı biraz

arttırılabilir.



“Integrated Peripherals” menüsünden “Onboard Intel LAN” seçeneğini “Disabled” olarak ayarlayın.




36. Gereksiz Girişleri Kapatın



Ne de olsa sadece eski PDA’lar ve seri modemler COM1 ve COM2

girişlerine gereksinim duyarlar. Bu girişleri iptal ederseniz iki IRQ

kazancınız olur ve işlemcinin denetlemesi gereken kesmeler azalır.

Paralel LPT arayüzü bile günümüzde anlamsız hale geldi. Eğer yazıcınızı

ve tarayıcınızı USB girişinden bağlıyorsanız bu eski arayüze

ihtiyacınız yok demektir.



“Integrated Peripherals” menüsünden

“IO Devices, Com-Port” seçeneği altında bulunan ve bazen “Serial Port

1/2″ olarak da yazılabilen COM1 ve COM2 arayüzlerini iptal edin. LPT

arayüzünü kapatmak için de “Parallel Port” seçeneğini “Disabled” olarak

ayarlayın.




37. Firewire Girişini İptal Edin



Bu arayüze kameradan görüntü aktarmak istiyorsanız veya Firewire arayüzü

kullanan çevresel aygıtlarınız varsa gereksinim duyabilirsiniz. Böyle

bir durum yoksa kapatın. “Integrated Peripherals” menüsünden “Onboard

1394 device” seçeneğini “Disabled” olarak ayarlayın.




38. BIOS Güncelleme



Zaman zaman anakart üreticileri yeni BIOS sürümleri çıkarırlar.

Güncellenmiş bir BIOS sahip olduğunuz donanımları daha verimli

çalıştırabilir hatta hızaşırtma özellikleri gibi yeni işlevler

kazandırabilir. Ne zaman anakartınızın yeni bir sürümü çıkarsa BIOS

güncellemesi yapmanızı öneriyoruz (alfa veya beta sürümler dışında).



BIOS yazılımı özel bir flaş bellek birimi içinde bulunur. Yeniden

yazılabilen bu bellek sayesinde eskisinin üzerine yeni sürümü yazarak

güncellemeye izin verir. BIOS güncellemesi, her üreticinin o anakart

için özel olarak hazırladığı yazılım sayesinde yapılır. Bellek

teknolojisi kullanıldığından BIOS güncellemesine BIOS’u flaşlamak da

denir.



BIOS güncelleme söz konusu olduğunda kullanıcılar bunu

yapmak için iki yol kullanabilirler. İlki anakartla birlikte gelen

sürücü CD’sinde bulabileceğiniz veya üreticinin internet sitesinden

indirebileceğiniz Windows altında çalışan güncelleme yazılımıdır.

Belirli aralıklarla bu yazılım internete bağlanarak yeni BIOS sürümü

olup olmadığını denetler, varsa kendiliğinden bunu indirir ve yükleyip

isteyip istemediğini kullanıcıya sorar. Bu yöntem kolaydır fakat

bilgisayarınızda sistem kaynaklarını kullanan fazladan bir yazılımın

daha çalışması demektir.



Sisteminiz kararlı çalıştıktan sonra

Windows yazılımını kullanmak kesinlikle kötü değildir. Ancak Windows

kurulumunuz dağıldıysa bu yöntemi kullanmamayı tercih etmelisiniz. Bu

durumda eski DOS güncelleme yöntemini kullanmanız önerilir.



DOS yazılımını üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz. Sonra

bilgisayarınızı DOS sistem disketiyle açıp BIOS güncelleme yazılımını

komut satırından çalıştırmanız gerekiyor; bu tür yazılımlar genellikle

ZIP dosyası halinde gelirler, bunları diskete açarak kopyalamanız

gerekir. Bu yöntem daha güvenilirdir çünkü çalışmak için hiç bir aygıt

sürücüsü yüklenmesini gerektirmez.




Uyarı: Taşınabilir bir

sisteme BIOS güncellemesi yaparken sistemin pilden çalışmadığından emin

olun - dizüstü bilgisayarlar BIOS güncellemesi sırasında mutlaka fişe

takılı olmalıdır yoksa güncelleme sırasında sistem kapanabilir ve bir

daha açılmaz hale gelebilir.




39. Yeni BIOS’u Yüklemek







Anakartınızı (veya sisteminizi) seçin: Sadece sizin anakartınız veya

bilgisayarınız için olan BIOS sürümünü kullanın (ekran görüntüsü N).



Anakart (veya sistem) üreticinizin internet sitesine gidin ve destek

sayfalarına bir göz atın. Anakart veya sisteminizin model numarasını

bulun (ekran görüntüsü N). Model isimleri genellikle “GA-686BX”,

“A7N8X-E” veya “K8T Neo2″ gibidir. Eğer aramalarda her hangi bir sonuca

ulaşamazsanız sadece model adını yazmayı deneyin. Bazen bu şekilde de

bir sonuca ulaşamazsınız bunun nedeni büyük ihtimalle anakart kutusunda

yazan isimle model isminin bir birini tutmamasıdır (örneğin “K8T-Neo”

ve “MS-6702 Version 1.0″). Böyle bir durumla karşılaşırsanız

anakartınızı model isminden bulmak yerine uzun yoldan listelere bakarak

anakartınızı tanımlamaya çalışın. Doğru modeli bulduğunuzda “Downloads”

veya “Support” bölümünden gerekli yazılımı ve güncellemeyi

indirebilirsiniz.




40. BIOS Sürümlerini Arşivlemek



Bazı kullanıcılar, ihtiyaçları olmasa bile, BIOS güncellemelerini

üreticinin sitesinden düzenli olarak indirirler: alfa ve beta gibi

sürümlerinin devamlı el altında bulunması ve ufak değişimleri takip

edebilmek için. Her zaman yaptığınız güncellemeyi beğenmeyerek veya

sorun çıkarttığını görerek eski sürüme dönebilirsiniz. BIOS

güncellemesini yapmadan önce üretici firmanın koyduğu beni oku

dosyalarını mutlaka okuyun. Bu dosya içinde yeni sürümün ne gibi

değişiklikler ve geliştirmeler içerdiği belirtilir.




41. Güncelleme Kurulumunu Deneyin







Kurulum denemesi: Burada görülen tanımlamalara bakarak güncelleme gerekip gerekmediğini anlayabilirsiniz (ekran görüntüsü O).



Eğer bir BIOS güncellemesi önemli sorunlara çözüm oluyorsa sizin

sisteminizde bu sorunların olup olmadığına karar vermeniz gerekir. Eğer

sizin için önemli değilse o güncellemeyi atlayabilirsiniz tabi eğer

önemli bir başarı artışı gibi bir geliştirme sağlamıyorsa. BIOS

güncellemeleri genellikle daha hızlı işlemcilerin o anakarta

takılabilmesini sağlar böylece ileriye dönük bir başarım artışı

sağlayabilirsiniz.



Anakartınızı kendiniz almadıysanız yani

bilgisayarınızın bir parçası olarak size geldiyse, BIOS güncellemesi

olup olmadığını anlamak için en iyi sistem üreticisinin internet

sitesine bakmaktır. Bilgisayar üreticisi kendi sistemleri için özel bir

BIOS güncellemesi çıkarmış olabilir ancak aynı anda anakart üreticisi

de farklı bir BIOS güncellemesi sunuyor olabilir. Böyle ikileme

düştüğünüz durumlarda en iyisi üretici firmaya hangi güncellemeyi

yapmanız gerektiğini sormaktır. Eğer kesin bir cevap alamıyorsanız en

iyisi o güncellemeyi atlayabilirsiniz.




42. Güncelleme Disketi Hazırlamak




Normalde BIOS güncellemesi indirdiğinizde genellikle içinde pek çok

dosya olan bir ZIP dosyası gelir. Dosyalardan biri BIOS’un güncel

yazılımını içerir, bu dosyanın adı genellikle “W7176IMS.110″ veya

“AN8D1007.BIN” gibi bir şey olur. Ayrıca sıkıştırılmış dosyanın içinde

kurulum yönergelerini içeren bazı yazı belgeleri de bulabilirsiniz.



Yürütülebilir .EXE uzantılı dosya BIOS güncellemesini yükleyecek olan

dosyadır. BIOS dosyasının içinde bulunan bilgileri anakart üzerindeki

yongaya aktarır. Awar BIOS’lar için bu dosya genellikle “awdflash.exe”

şeklinde adlandırılır. Ayrıca güncellemeyi kendiliğinden yapacak veya

kolaylaştıracak bir dosya da “start.cmd”, “flash.bat”, veya

“autoexec.bat” adı altında bu pakete dahildir. Bu dosyaların hepsini

“C:BIOS” dizinine açın. Eğer indirdiğiniz BIOS güncelleme dosyası kendi

kendini açan bir sıkıştırma tipine sahipse bu dosyayı belirttiğimiz

dizine kopyalayın ve orada çalıştırın.



Önemli: Bilgisayarınız

hala çalışırken (diğer bir deyişle yeniden başlatmadan önce), BIOS

güncellemesi hakkında ek bilgiler içeren benioku (readme) dosyasını

yazdırın. Bu dosyayı anakartınızın veya bilgisayarınızın kullanım

kılavuzuyla birlikte saklayın. Eğer bu kılavuzların kopyası elinizde

yoksa üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz.




43. BIOS’u Disketten Güncelleyin



Bu işleme başlayabilmek için çalıştırılabilir bir DOS disketine

ihtiyacınız var. Bunlardan bir tane yapmak için Başlat menüsünden

Bilgisayarım’ı açın. Disket sürücü üzerine sağ tuşla tıklayın ve

Biçimlendir seçeneğini seçin. Açılan pencereden “MS-DOS Başlangıç

Disketi Oluştur” seçeneğini işaretleyin ve işlemi başlatın. İşlem

bitince biçimlendirme penceresini kapatın. Daha sonra oluşturduğunuz

disket içinde BIOS güncelleme dosyalarını çekin. Eğer yeterli yer yok

uyarısı gelirse biçimlendirmeden sonra disket içinde bulunan

dosyalardan bazılarını silebilirsiniz.



Bilgisayarınızıyeniden başlatın ve daha önce yukarıda belirttiğimiz açılış sırası

ayarlarına girerek sistemin disket açılmaya ayarlı olduğundan emin olun.





44. DOS Altında BIOS Güncellemesi



Sisteminizin kararlı bir durumda olduğunu ve duvardaki fişe takılı olduğundan emin

olun. Daha önce de söylediğimiz gibi taşınabilir bilgisayarınızı

kesinlikle pilden çalışırken güncellemeyin.



Sisteminizi

yeniden başlatın ve daha önceden hazırladığınız DOS disketiyle

başlatın. Komut satırı geldiğinde flaş programının ismini yazın ve onun

arkasından BIOS verisini içeren dosyanın ismini yazın. Award BIOS

güncellemesi için şu şekilde görünmesi lazım:



A:>awdflash.exe w6330vms.360



Geri kalan işlemler için yazılım sizi yönlendirecektir.








Eski BIOS’u yedekleyin: Yeni BIOS’u yazdırmadan önce eski BIOS’unuzun

yedeğini alın. Bu işlem için [Y] tuşuna basmanız yeterli (Ekran

Görüntüsü P).



BIOS güncelleme dosyalarının

ismi sizin için farklı olsa da işlemler genellikle aynıdır. Ekrandaki

yönergeleri takip edin ve bütün yedekleme önerilerinin yerine getirin.

Bütün güncellemeler için eski BIOS’unuzun bir kopyasını almaya

çekinmeyin (ekran görüntüsü P). Bu yedekler yeni BIOS sorun çıkarırsa

hayatınızı kurtarabilir.



En sonunda güncelleme yazılımı yeni

BIOS’u gereken yere kopyalar. Bu işlem bittikten sonra bilgisayarınızı

yeniden başlatın. Güncelleme işlemi sırasında bilgisayarınızın

kapanmamasına çok dikkat edin.




45. Yeni BIOS’un Yüklenmesi







Güncelleme işlemi bittikten sonra bilgisayarı kapatın. Güç kablosunu

çıkardığınızdan emin olun “BIOS Altın Kuralları” başlığı altındaki 5.

Madde’de anlatıldığı gibi CMOS bilgilerini silin. Güç kablosunu tekrar

takın. Bilgisayarınızı açın, büyük ihtimalle yeni BIOS yüklendiğini

gösteren bir mesajla karşılaşacaksınız. Daha sonra sihirli tuşa basarak

BIOS ayar ekranına geçin. “Load Optimized Defaults” seçeneğini seçin

(Bazı sistemlerde “Exit, Load Setup Defaults” şeklinde de görünebilir).

Daha sonra [F10] tuşuna basıp ayarları kaydedip çıkın ve yeni güncel

BIOS’unuzun tadını çıkarın.




BIOS Altın Kuralları



BIOS ayarlarını değiştirdiğinizde genellikle sorun yaşamazsını tabi

giriş gerilimlerini (voltage) arttırmıyorsanız. Yine de sorun yaşamamak

için aşağıda belirteceğimiz kurallara uygun davranmakta fayda var.



1. Yeni ve daha güncel bir BIOS yüklemeden önce eskisini mutlaka

yedekleyin. Bütün güncelleme yazılımları “Save current BIOS as” benzeri

bir seçenek içerirler. Bu yedek sayesinde olası bir sorun çıktığında

sisteminizi tekrar çalışır hale getirmek kolaylaşacaktır.



2.

Her seferinde sadece bir ayarı değiştirin. BIOS ayar ekranında

değişiklik yaparken her seferinde bir tane yapmaya özen gösterin

böylece bilgisayarınızı yeniden başlattığınızda bir sorunla

karşılaşırsanız hangi ayarın buna neden olduğunu kolaylıkla

bulabilirsiniz.



3. Sisteminizi denemek için zorlama deneyleri

yapın. Sisteminizi ağır veya tam yük altında çalıştırmak ayarların

doğru yapıldığını ve sistemin kararlı olduğunu anlamak için en iyi

yöntemdir. Bu iş için birden çok yazılımı çalıştırarak sisteme

yüklenebilirsiniz. 3DMark 2005 gibi bir deney yazılımı da işinizi

görecektir.



4. Eğer her şey kötüye giderse sistemi tamamen

kapatıp açmayı deneyin. Eğer bilgisayarınız yeniden başlatma tuşuna

bastıktan sonra açılmadıysa bilgisayarınızı kapatın ve birkaç dakika

bekleyin ve tekrar açın. Varsa güç kaynağı üzerindeki düğmeyi kullanın

veya fişi çekin.



5. CMOS ayarlarını silin. BIOS değişikliği

yaptıktan sonra bilgisayarınız yeniden başlamıyorsa ayarları geri almak

için BIOS ayar menüsüne giremezsiniz. Böyle bir durumlar

karşılaşırsanız CMOS üzerinde tutulan ayarları silebilirsiniz.

Anakartınızın kullanım kılavuzunda CMOS ayarlarını silmeyle ilgili

başlık altındaki (Clear CMOS) yönergeleri izleyin.



Bazı

durumlarda bu işlem için anakart üzerine bulunan bir atlatıcının

(jumper) yerini değiştirmek gerekebilir. (veya duruma göre anakart

üzerinden bir dizi atlatıcıyı yerinden çıkarmanız veya bir DIP anahtar

ayarı yapmanız da gerekebilir). CMOS bellek temizlendikten sonra yerini

değiştirdiğiniz atlatıcıyı eski yerine getirmeyi unutmayın.



Bir başka seçenek CMOS pilini yerinden çıkarmak ve bilgisayarın fişini

çekmektir. Ancak bu işlemin tam olarak çalışması için birkaç saat bu

şekilde beklemek gerekebilir.


0 yorum:

Hacker Video